نقش بازی و اسباب بازی در رشد کودک

بازی:

به هر گونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفداری که به صورت گروهی یا فردی انجام پذیرد و موجب کسب لذت و اقناع نیازهای کودک شود بازی گویند. (سیسمونی نوزاد پسر)

کودکان روحیات متفاوتی دارند و با توجه به ویژگی های خود، بازی های مختلفی را تجربه می کنند. عواملی که در انتخاب نوع بازی کودکان دخالت دارد عبارتند از:

تفاوت های فردی، میزان سلامتی، سطح رشد جسمی و حرکتی، بهره ی هوشی، جنسیت، خلاقیت، فرهنگ خانواده،  موقعیت جغرافیایی

بازی های طبیعی

آنچه مشهود است اینکه این بازی ها نه تنها منجر به رشد کودک چه از نظر جسمانی و روانی می شود بلکه بلوغ و پختگی شخصیت را همراه دارند . مثلاً اکثراً بازیهای طبیعی توام با حرکات و تقلاهای سخت است و همین عاملی است که کودک بتواند شیوه های گوناگون مواجهه با محدودیت های موجود در زندگی آتی خود و عالم هستی و پرش از این محدودیت ها را تمرین کند.

اسباب بازی

انتخاب «بهترین اسباب بازی» برای کودک ، کاری تقریباً ناممکن است. بهترین اسباب بازی آن است که کودک را مجذوب خود می کند و او دوباره به سراغ آن می رود و تحریک و لذت بیشتری از آن کسب می کند.

این اسباب بازی ممکن است خیلی گران یا خیلی ارزان تمام شود ولی نهایتاً بهترین وسایل بازی کودکان آنهایی هستند که کودک از آن لذت می برد و بیشترین امکانات یادگیری را برای وی فراهم می آورد. برخلاف آنچه والدین انتظار دارند، هر قدر اسباب بازی دارای شکل غیر اختصاصی تر و بنیادی تر باشد، قوه تخیل کودک را بیشتر تحریک می کند. مثلاً شاید یک تکه چوب که می توان از آن به عنوان شمشیر یا عصا استفاده کرد بیشتر از یک عروسک با لباس های گران قیمت که فقط می توان یک شخصیت داشته باشد به خلاقیت کودک شما کمک کند.

اما یکی از نکات بسیار مهم که والدین باید آن را مورد توجه قرار دهند انتخاب اسباب بازی برحسب سن کودک است . یعنی یک اسباب بازی که کودکی دو ماهه را سرگرم می کند نمی تواند یک کودک دو ساله را سرگرم کند و بالعکس. کودکان همگام با رشد خود به محرک های متفاوتی نیاز دارند و انتخاب اسباب بازی بایستی براساس نیازهای متغیر آنها باشد. تناسب داشتن اسباب بازی انتخاب شده با سن کودک بسیار مهم است. اگر اسباب بازی خیلی پیشرفته باشد کودک نمی داند چگونه با آن بازی کند و لذت زیادی از آن نمی برد ، اگر هم بسیار ابتدایی باشد حوصله کودک زود سر می رود. کودک خردسال به اسباب بازی هایی نیاز دارد که حواس پنجگانه او را تحریک کند.

در اینجا به چندین اسباب بازی که برای رشد کودکانمان مناسب است، اشاره می گردد.

بازی ها و یادگیری تعاملی: کودکان دوست دارند بازی کنند چه بازی های سنتی مانند بازی با کارت یا پازل و چه بازی های سرگرم کننده و جدید مانند بازی با آی پد. وقتی صحبت از ابزار الکترونیکی می گردد، والدین نگران هستند که نگاه کردن به صفحه ی نمایش ابزار الکترونیکی به سلامت کودکان آن ها آسیب وارد سازد. صرف نظر از آسیبی که استفاده ی بلند مدت از ابزار الکترونیکی دارد، چندین برنامه ی آموزشی و بازی آنلاین وجود دارد که کودک را در تعامل با دیگران قرار می دهد و باعث می شود که کودکان از این طریق یاد بگیرند.

بازی با عروسک های خمیه شب بازی: کودکان با عروسک ها حرف می زنند. درگیر شدن با عروسک ها به کودکان یاد می دهد چگونه با هیجان های خود کنار بیایند. مهارت های زبانی و ارتباطی آن ها نیز تقویت می گردد. از عروسک ها می توان برای بازی نقش های خاص در کودکان بهره جست. مثلا نقش مادر عروسک رو ایفا کردن برای کودکان بسیار جذاب و سرگرم کننده است و آن ها هنگام درگیر شدن در بازی به داستان پردازی می پردازند که به تقویت مهارت های کلامی و خلاقیت آن ها نیز کمک می کند.

بازی با عروسک: هنگامی که کودکان با عروسک بازی می کنند، بسیاری از مهارت های آن ها مانند مهارت لباس پوشیدن، بستن دکمه و زیپ، مسواک زدن در آن ها رشد می یابد. کودکان در بازی با عروسک ها نقش شخصیت های مطلوب خود را به عهده می گیرند و در نتیجه ی آن قدرت تجسم و تصویرسازی ذهنی در آن ها افزایش می یابد و خلاق تر عمل می کنند.

بازی با ماشین و رانندگی کردن: بازی با این گونه اسباب بازی ها نه تنها تصویر سازی ذهنی را در آن ها رشد می دهد بلکه به رشد مهارت های حرکتی ریز و درشت نیز کمک می کنند.

اسباب بازی های واقعی: به جای خریدن اسباب بازی های پلاستیکی و ارزان مانند جارو برقی می توان از لوازم واقعی برای بازی با کودک استفاده کرد. مثلا با استفاده از جارو برقی واقعی کودک می تواند چگونه تمیز کردن را از مادر خود یاد بگیرد. علاوه بر این مهارت های حرکتی او نیز تقویت گردد. یا با استفاده از بیل به تمیز و مرتب کردن باغچه با پدر خود بپردازد. اسباب بازی واقعی همچنین در سایز کوچک می تواند برای کودک بسیار سودمند باشد. با استفاده از اسباب بازی های واقعی، کودک یاد می گیرد که فعالیت های روزانه را چگونه انجام دهد.

بازی با لباس: لباس های شخصیت های مختلف مانند گاوچران و دلقک و ماسک ها از جمله سرگرم کننده ترین اسباب بازی ها برای کودکان است. آن ها لباس های نقش های مختلف را می پوشند و بازی می کنند. این نوع بازی آن ها را به فکر کردن وا می دارد که می توانند چه فعالیت ها وکارهایی در آن نقش ایفا کنند.

بازی های نمایشی: بازی های نمایشنامه ای که کودک در آن نقش هایی را که در دنیای واقعی مشاهده کرده است، ایفا می کند. مانند نقش پزشک را ایفا کردن که هم سرگرم کننده و هم آموزشی برای کودک است. این گونه بازی های نمایشنامه ای به درک بیشتر کودک از جهان و دنیای واقعی کمک می کند علاوه بر آن در کودک انگیزه برای کسب اطلاعات بیشتر نیز فراهم می کند.

بازی با ابزار موسیقیایی: اسباب بازی های موسیقیایی که کودک در درگیری با آن ها هم آهنگی را می نوازد و هم همراه آن می خواند، در واقع رشد مغز کودک را تحریک می کند. اسباب بازی های موسیقیایی به درک کودک از موسیقی در دنیای واقعی کمک می کند.

کتاب و بازی های فکری: بهترین راه برای یادگیری کودکان، خواندن کتاب با صدای بلند برای آن ها است. خواندن کتاب، خیالپردازی در آن ها را رشد می دهد. کتاب، کودک را با دنیا و زمان دیگر آشنا می سازد و اطلاعات کودک را در زمینه ی یک موضوع خاص افزایش می دهد.

بازی با لگو: همه ی ما تجربه ی بازی با لگو را داریم. کودکان ساعت ها به ساخت اشیا و لوازم مختلف با لگو می پردازند. بازی لگو، هم فکر کردن و هم مهارت های حرکتی ریز و درشت در کودکان را تقویت می کند.

بازی در واقع، استعدادها، ویژگی های شخصیتی، مهارت های اجتماعی، خلاقیت، ثبات هیجانی، هوش و خود تنظیمی کودک را رشد می دهد. به همین دلیل است که در اکثر پژوهش ها بیان شده است که کودکان باید زمان زیادی از روز خود را به بازی بپردازند.

سیسمونی نوزاد پسر، سیسمونی نوازد دختر، وسایل بازی کودکان