تاریخچه اسباب بازی در جهان - بخش سوم ایران

از اسباب بازی‎‎های کودکان ایرانی در دوره‎‎های پیش از اسلام آگاهی چندانی نداریم. باستان‎شناسان در کاوش‎‎هایی که در شوش، گیلان و سیلک کاشان انجام داده‎اند، مجسمه‎‎های ظریفی از انسان و چهارپایان و پرندگان یافته‎اند که از سفال و چوب و سنگ ساخته شده‎اند. تعدادی از این مجسمه‎‎های ظریف می‎توانند اسباب‎ بازی بوده باشند.

نویسنده کتاب داراب‎نامه، در کتاب خود نام بعضی از اسباب بازی‎ها را برده است. مانند دهل، بوق، گردونچه (گردونه کوچک) و اسب چوبی را آورده است. در کتاب‎‎های تاریخ و واژه‎نامه‎‎های قدیم نیز نام بعضی از اسباب‎بازی‎‎های سنتی و کهن ایرانی آمده است که از آن میان می‎توان به فرفره، چالیک، (الک دولک)، جغجغه، اسب چوبی و عروسک اشاره کرد.

اسباب بازیهای غربی در ایران

ورود اسباب بازی‎‎های غربی به دوره ناصرالدین شاه بر می‎گردد. وی از سفر‎های خود به اروپا سوغاتی‎‎های مختلفی به‎همراه آورد. عروسک نیز یکی از آن‎ها بود.عروسک‎‎هایی که چهره‎‎های ایده‎آل غربی داشتند با چشمانی روشن و مو‎هایی بلند و آرایشی مخصوص اروپایی‎ها. به این ترتیب آن‎چه شاه قاجار از فرنگ آورده بود، به چیزی بیش از یک اسباب بازی بدل شد، چرا که به الگویی برای زیبایی زنان ایرانی بدل شد. عبارت «خوشگل مثل عروسک» به‎طور عام به زیبایی و ظرافت چهره اشاره دارد، ولی به‎طور خاص به شبیه بودن به ایده‎آل‎‎های زیبایی غربی مربوط می‎شود. این عبارت از آن زمان وارد فرهنگ عامه شده و امروز هم که باربی به بازار آمده، علاوه ‎بر چهره به الگویی برای تناسب و زیبایی اندام هم بدل شده است.

در مورد اسباب بازی‎‎های دیگر اطلاعات مدونی در دست نیست. به‎نظر می‎رسد آن‎ها نیز همانند دیگر محصولات غربی به‎عنوان یکی از نیاز‎های انسانی که می‎خواهد سرتا پا غربی شود، اندک اندک وارد کشور شدند. ( کالای بازی کودک و نوزاد لیتل برد) little bird told me

تاثیر اسباب بازی فرنگی بر فرهنگ مردم

وقتی که زندگی افراد به زندگی آپارتمانی تبدیل شود کودک چاره‎ای نخواهد داشت جز اینکه در فضای اندک آپارتمان بازی کند. 

تعریفی که اکثر والدین ایرانی از اسباب بازی دارند، وسیله‎ای است که خیلی پیچیده باشد در حالی‎که وسیله بازی هر چقدر ساده‎تر باشد در فعال کردن ذهن کودک مؤثرتر است. 

اسباب بازی‌های جنگی و تاثیرات منفی آن

در مورد پسر بچه‎ها هم بیشتر شخصیت‎‎هایی که اسباب بازی آن‎ها را تشکیل می‎دهند، دارای اسلحه هستند. این نوع مسلح بودن بیشتر شبیه مسلح بودن مردم عادی آمریکا است که هر بچه‎ای می‎تواند به اسلحه دسترسی داشته باشد. اسلحه‎ها حتی به وسایل آب بازی هم کشیده شده‎اند و هم اکنون برای ما غیر قابل تصور است وسیله دیگری برای آب بازی را در ذهن‎مان بیاوریم. پرت کردن آب با گودی کف دست و شوخی و خنده‎‎های مربوط به آن کجا و شلیک فواره آب به‎سمت طرف مقابل کجا!

جمع بندی

برای جمع‎بندی موضوع رابطه اسباب بازی و سبک زندگی می‎توان گفت:

اسباب‎بازی‎ها بخشی از فرهنگ تربیتی‎ای هستند که از غرب وارد کشور ما شده است و در سویی دیگر جنبه تجاری اسباب بازی قرار دارد که باعث رقابت سازندگان برای فروش بیشتر محصولات خود می‎شود.

آرزوی ما این است که مادران و پدرانی آگاه برای انتخاب اسباب بازی برای کودکان ایران زمین داشته باشیم که برای کودک خود با فرهنگ ایرانی خرید بکنند و همچنین بازاری داشته باشیم که پاسخگوی این نیاز باشد.